Zdjęcia i tekst copyright by www.garnelenkrankheiten.de wraz z informacjami z własnego doświadczenia.
Część I
Zakażenie bakteryjne
Najczęstsza przyczyna śmierci krewetek w przypadku osłabienia układu odpornościowego. Jest skutkiem stresu wywołanego przez na przykład długotrwały transport, nieodpowiednie parametry wody jak i nagłą ich zmianę, agresywnych współlokatorów lub inne przebyte choroby lub obrażenia. W przypadku krewetek często dochodzi do wielokrotnej infekcji kilkoma różnymi rodzajami mikroorganizmów w tym samym czasie. Może to wywołać całą gamę zróżnicowanych symptomów.
Zewnętrzne infekcje bakteryjne.
Powstają głównie na segmentach ogonowych, czułkach lub na grzbiecie. Osobniki, które mają zainfekowane i całkowicie zniszczone uropody nie mają zwykle szans na przeżycie. Wczesne wykrycie symptomów i polepszenie warunków bytowania pozwala na opanowanie infekcji. W skrajnych przypadkach pomaga zastosowanie leczenia Chloramphenicolem.
Leczenie:
Szczyptę Chloramphenicolu rozpuścić w 1/4 szklanki wody z akwarium. Do tego codziennie dodawać szczyptę bezpośrednio do zbiornika lub mieszać z podawanym pokarmem do ustąpienia objawów. Okres leczenia - 1 tydzień. Uwaga, lek jest antybiotykiem. Nie wdychać i ograniczać kontakt ze skórą. Lek dostępny w aptece na receptę w postaci proszku lub kapsułek.
Objawy:
Czerwone/pomarańczowe plamy połączone z ubytkami uropodów jak i anten.
Wewnętrzne infekcje bakteryjne
Znacznie groźniejsze, ponieważ trudne do przewidzenia i atakujące całe ciało. Martwe krewetki mogą być potencjalnym źródłem zakażenia zdrowych osobników.
Objawy:
Bardzo zróżnicowane w zależności od osobnika. Od pomarańczowo-czerwonego zabarwienia odwłoka może w ciągu kilku godzin objąć całe ciało. Nagłe pojedyncze lub masowe padanie
zwierząt połączone z miejscowym odbarwieniem (lub jego brakiem) odwłoka. Śmierć następuje zwykle po kilku dniach.
W przypadku zarażenie całej populacji pojedyncze osobniki padają zwykle w odstępach 1-2 dni na przestrzeni tygodni. W przypadku wewnętrznych zakażeń przyczyną może być kilka szczepów bakteryjnych atakujących jednocześnie rożne narządy wewnętrzne.
Leczenie:
Podobnie jak w przypadku infekcji zewnętrznych można stosować Chloramphenicol wraz z Furanolem firmy JBL. Dawki leku identyczne jak w przypadku infekcji zewnętrznych.
Infekcje narządów
U wielu przejrzystych gatunków krewetek, u których narządy wewnętrzne są dobrze widoczne, można zaobserwować niekiedy infekcje wewnętrzne w samym ich obrębie. U zdrowych krewetek mają przeważnie kolor ciemny (szary, zielonkawy, brunatny), podczas gdy u chorych mogą mieć kolor różowy. Badania wykazały, że odpowiedzialne za to są mikrokokki (bakterie). Zarażone zwierzęta umierają po 2-4 dniach. Dotychczas nie znaleziono metody leczenia. Powinno się jednak jak najszybciej odizolować chore lub padłe osobniki ponieważ istnieje duże ryzyko zarażeń.
Objawy:
Różowe zabarwienie narządów wewnętrznych w przypadku "szklistych" gatunków krewetek.
Grzybice
Zakażenia grzybicze są szeroko rozpowszechnione. Występują również u krewetek, krabów i raków w warunkach akwariowych. Począwszy od nagle powstałych kępek w okolicach głowy do gęstych plech na pleopodach, które mogą cyklicznie pojawiać się i zanikać. Mogą współwystępować z masową śmiercią raków połączoną z brunatnymi odbarwieniami na pancerzu.
Pleśniawka
Zarażenie organów wewnętrznych sporami grzybów (grzybica wewnętrzna) zachodzi drogą pokarmową. W przypadku zdrowej i silnej krewetki infekcja jest powstrzymywana. Jeżeli jednak osobnik jest osłabiony dochodzi do wybuchu choroby i w ostateczności śmierci. Wcześniejsza identyfikacja zakażenia jest możliwa tylko na drodze badan mikroskopowych.
Zarażenie sporami grzybicy zewnętrznej jest widoczne gołym okiem. Przyczyną są przeważnie grzyby z rodzaju Achlya i Saprolegnia, a ich objawy zróżnicowane. Ogólnie przypominają kłaczki waty barwy białej lub jasnozielone nitkowate kępki na pancerzu lub odwłoku.
Pleśniawka może rozwinąć się również na czułkach, przypominając nieco kępki krasnorostów, po czym może rozprzestrzenić się na oczy i resztę części głowowej ciała. Zarówno Achlya jak i Saprolegnia należą do grupy pleśniaków wodnych i są zawsze objawem wtórnym, wskazując na wcześniejsze osłabienie organizmu. Czasami występują w efekcie zranienia lub po lince. Zwłaszcza cały proces linienia jest bardzo męczący zarówno fizycznie jak i immunologicznie. Jeżeli jakość wody zostawia wiele do życzenia, szybko może dojść do zasiedlenia organizmu przez zarodniki i rozwoju choroby.
Spory usadzają się w miejscu uszkodzeń ciała i wytwarzają plechę, która rozwija się zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz organizmu. Jeżeli nie nastąpi leczenie strzępki rozprzestrzeniają się po całym ciele infekując narządy i rozkładając żywe tkanki. Krewetki mogą przez pewien czas żyć z pleśniawką, ale jeżeli strzępki wnikną głęboko w ciało i zaatakują organy, nie ma już ratunku. Oprócz stosowania leków zwalczających grzyby należy rozpoznać i wyeliminować główną przyczynę osłabienia organizmu.
Często jest nią stres i obrażenia powstałe w czasie transportu. Zarażenie można traktować Fungolem firmy JBL lub innymi lekami przeciwgrzybicznymi. Często można zauważyć pozorną poprawę już następnego dnia po podaniu leków. Trzeba jednak pamiętać o tym, iż w wyniku leczenia krewetki mogą przejść linkę zrzucając porośnięty plechą pancerz, podczas gdy strzępki wewnętrzne pozostaną nietknięte.
Choroba rdzawa i choroba brązowych plam
Choroba rdzawa i tzw. choroba brązowych plam (CBP) to dwie różne choroby. Występują przeważnie u raków i wywołują w krótkim czasie prawdziwe fale epidemii wśród populacji raków. Podobna choroba atakuje rośliny. CBP jest wywoływana przez grzyby z grupy Hyphomycetes i charakteryzuje się czerwonobrązowym przebarwieniem pancerza, jak i krateropodobnymi ubytkami w miejscu zakażenia. Przyczyną są przeważnie drobne fizyczne uszkodzenia pancerza. Spory i bakterie znajdują w ten sposób dobre miejsce do rozwoju.
Choroba rdzawa jest również wywoływana przez grzyby, które wywołują na pancerzu powstawanie dużych i małych brązowo-pomarańczowych plam i widocznych ubytków. Pomarańczowe lub brunatne przebarwienie następuje również w przypadku obrażeń powstałych w czasie walk, mechanicznego uszkodzenia pancerza lub utraty kończyny. Plamy znikają przeważnie po następnej lince.
Jeżeli symptomy powstają bez wyraźniej przyczyny, najpierw drobne punktowe wystąpienia przekształcające się w rozległe krateropodobne ubytki oznacza to, że przyczyną jest rozległa infekcja. Obie choroby nie zostały do tej pory jednoznacznie przypisane krewetkom. Brunatne plamy przypominające objawy choroby rdzawej lub CBP powstające na grzbiecie wykazują w czasie badań mikroskopowych, iż przyczyną są rozległe zakażenia bakteryjno-grzybiczne organów wewnętrznych. Prawdopodobnie w wyniku fizycznych uszkodzeń pancerza. U naturalnie padłych krewetek rozkładające się organy sprawiają wrażenie wystąpienia czerwonawych plam w okolicach głowy. Aby uniknąć ewentualnego wybuchu choroby należy niezwłocznie usunąć wszelkie martwe osobniki. Ich rozkładające się ciała stanowią dobrą pożywkę dla grzybów
Racza dżuma
Grzyb Aphanomyces astaci jest głównym nosicielem tej choroby. Po raz pierwszy pojawił się w Europie w XIX w. W międzyczasie rozprzestrzenił się aż do Morza Czarnego, do terenów Rosji i Skandynawii. Przyczyną było zawleczenie na nasz kontynent raków z Ameryki Północnej.
Dżuma racza jest wysoce zakaźną chorobą infekcyjną atakującą raki pochodzenia nie-amerykańskiego. Podatne są na to zwłaszcza europejskie raki szlachetne. Przy śmiertelności rzędu 100% przyczyniła się do całkowitego wymarcia populacji tego gatunku w krajach Europy. Choć samo zarażenie nie jest jednoznaczne ze śmiercią zwierzęcia to wybuch innej choroby, stres lub zanieczyszczenie środowiska już jest.
Zakażenie grzybem może nastąpić przez zoospory poprzez zawleczenie chorych osobników ze środowiska naturalnego do zbiornika akwarystycznego. Grzyb jest silnie zakaźny i wysoce odporny na leczenie. Czasami wystarczy jedna kropla wody aby wywołać w akwarium epidemię. Pośrednimi nosicielami choroby mogą być ryby lub inne zwierzęta wodne. W przypadku jej wybuchu nie ma praktycznie żadnej metody wyleczenia.
Możliwe objawy:
- białe przebarwienia mięśni,
- szare zabarwienie całego ciała,
- zwierzęta nie ukrywają się w ciągu dnia,
- paraliż,
- problemy z zachowaniem równowagi,
- utrata kończyn,
- natarczywe czyszczenie pancerza,
- ociężałość i przypadki śmierci zwierząt
Choroba porcelanowa
Atakuje zwykle krewetki prosto z importu. Do tej pory nie udowodniono, że może wystąpić u zadomowionych osobników. Jest zawlekana wraz ze zwierzętami i może wybuchnąć z powodu stresu transportem, zmiany parametrów i osłabienia układu odpornościowego. Chorobę wywołuje jednokomórkowy pasożyt Thelohania contejani żyjący w mięśniach krewetek. Zaatakowane osobniki stają się coraz mniej ruchliwe w wyniku niszczenia ich tkanki mięśniowej. Skrajny paraliż prowadzi zawsze do śmierci głodowej. Zainfekowane obszary barwią się na mlecznobiały kolor.
Kończyny stają się sztywne i nieruchome. W zaawansowanym stadium krewetka może poruszać tylko kończynami pływnymi i oddechowymi. W efekcie przewracają się na bok lub pływają w kółko umierając z głodu. Zwierzęta z takimi objawami powinny być natychmiast usunięte ze zbiornika, ponieważ pasożyt może przenosić się w wyniku kanibalizmu.
Jedyną znaną metodą leczenia są preparaty oparte na miedzi służące do zwalczania ospy rybnej.
Choroba mleczna (myksosporydioza)
W przeciwieństwie do choroby porcelanowej, w której mleczne zabarwienie rozwija się od głowy ku ogonowi, myksosporydioza od początku wykazuje mleczne zabarwienie całego ciała. Charakterystyczna dla krewetek wielkoramiennych atakuje głównie osobniki z odłowu osłabione transportem. Mleczne zabarwienie całego ciała rozwija się w ciągu krótkiego odcinka czasu i przeważnie za każdym razem jest śmiertelne. Padłe w nocy zwierzęta są zjadane przez zdrowe osobniki, które po krótkim czasie wykazują identyczne symptomy. Należy niezwłocznie izolować zakażone osobniki, a ciała padłych zwierząt usuwać.
Przyczyną są Myxosporidia, które zjadają krewetkę od środka. Są to jednokomórkowe pasożyty atakujące również ryby. Choć pochodne penicyliny wykazują pewne spowolnienie choroby, nie jest znana żadna skuteczna metoda leczenia.
Zdrowa i chora krewetka szklista.
Choroba bawełniana
Białe kłębki, guzowate wypukłości i owalne cysty na pancerzu. Tak objawy choroby bawełnianej opisuje dr K.K. Vijayan. Atakuje głównie krewetki Neocaridina heteropoda i Caridina cf. zhangjiajiensis sp. "White Pearl".
Widoczne powyżej białe jajowate twory są w rzeczywistości kapsułkami/cystami. Ich wielkość bywa zróżnicowana: od mikroskopijnych rozmiarów do łebka od szpilki. Cysty są wywoływane przez setki mikroskopijnych pasożytów. Sporozooy występują zarówno w samych cystach jak i otaczającej je tkance mięśniowej. Ponieważ sprawiają wrażenie form przetrwalnikowych, należy przypuszczać, iż krewetki są tylko pośrednimi żywicielami tych pasożytów.
Przenoszenie:
Ponieważ sporozooy są cięższe niż woda, opadają na dno zbiornika i są zjadane przez organizmy przydenne(w tym przypadku krewetki). Również w wyniku kanibalizmu dochodzi do przenoszenia pasożytów na innego żywiciela. Połknięte sporozooy przechodzą metamorfozę i drążąc ciało dociera do mięśni gdzie tworzy ponownie formę przetrwalnikową. W wyniku tych obrażeń krewetka pada.
Obecnie nie jest znana metoda leczenia choroby bawełnianej. Można stosować kwarantannę i izolację chorych osobników. Również martwe osobniki powinny być usuwane.
Zdrowa i zarażona krewetka
Choroba pęcherzykowa
Rzadko spotykana choroba krewetek wywołana przesyceniem wody gazami atmosferycznymi. W wyniku nagłej zmiany ciśnienia gazów w wodzie dochodzi do powstawania pęcherzyków w okolicach skrzeli lub pod naskórkiem pancerza. Może wystąpić w zbiornikach o dużej ilości roślin lub glonów i silnym oświetleniu. Wysoka produkcja tlenu może prowadzić do wywołania tej choroby. Niewidoczne gołym okiem pęcherzyki mogą uszkadzać cienkie naczynia krwionośne prowadząc do krwotoków wewnętrznych, zakrzepów i w efekcie śmierci. Zatkanie skrzeli prze pęcherzyki gazu nie prowadzi bez pośrednio do śmierci. Krewetki wydalają jednak związki azotu poprzez skrzela co przy ograniczonej wymianie gazowej może doprowadzić do zatrucia. Choroba ta pojawia się czasami w roślinnych zbiornikach lo-tech przy braku elektrycznych filtrów turbinowych i dużej ilości światła.
Leczenie:
Zarówno przy przesyceniu tlenem jak i azotem (oba gazy wywołują tę chorobę) pomóc może natychmiastowe przeniesienie do zwykłej odstanej wody zubożonej w te gazy. Również silny prąd wody pomaga usunąć zbędne stężenie gazu z wody. W przypadku zbiorników lo-tech należy często podmieniać wodę celem zmniejszenia stężenia gazów jak i zmniejszenie oświetlenia.